De intrigerende wereld van de gewone tandkaak

Jan de Jong (76) is de communicatie-vrijwilliger van het Amerongse Bos en publiceert activiteiten op websites, in kranten en op social media. In dit blog deelt hij zijn kennis en enthousiasme over insecten die voorkomen op de Utrechtse Heuvelrug.

De gewone tandkaak, een fascinerende spin uit de familie van de kogelspinnen, is een veelvoorkomende soort in Nederland. Deze spin, die zowel in bossen, graslanden, tuinen als moerassen te vinden is, heeft een aantal unieke kenmerken en gedragingen die haar onderscheiden van andere spinnen.

Uiterlijk en identificatie
Het vrouwtje van de gewone tandkaak kan een grootte bereiken van 4 tot 6 millimeter, terwijl het mannetje iets kleiner blijft met 3 tot 5 millimeter. De spin heeft een opvallend achterlijf dat meestal wit of geel is, soms met twee rode strepen langs de zijkanten. Hoewel de gewone tandkaak sterk lijkt op de vergeten tandkaak, kan ze alleen door middel van genitaal onderzoek definitief worden geïdentificeerd.

Leefgebied en gedrag
Deze spin leeft voornamelijk solitair en bouwt een klein, driedimensionaal web bestaande uit kriskras getrokken draden. De gewone tandkaak is een carnivoor en voedt zich met verschillende insecten zoals:

• Muggen
• Vliegen
• Andere geleedpotigen

Vaak houdt ze zich schuil onder bloemen, met een voorkeur voor schermbloemigen, waar ze geduldig wacht op insecten die zich komen voeden met nectar.

Jachttechnieken
De gewone tandkaak is een actieve jager die haar web gebruikt om prooien te vangen. Eenmaal gevangen, injecteert ze haar prooi met gif om deze te verlammen en op te eten. Ze schrikt er zelfs niet voor terug om het gevecht aan te gaan met grote wespensoorten. Wanneer een wesp voedsel verzamelt op een bloem, werpt de spin sterke en kleverige draden over de wesp met haar achterste poten. Ze moet hierbij voorzichtig te werk gaan, want een wespensteek kan dodelijk zijn. Zodra ze de kans ziet, bijt ze de wesp in een poot of voelspriet en injecteert haar krachtige gif.

Vijanden en verdediging
De gewone tandkaak heeft verschillende natuurlijke vijanden, waaronder roofinsecten en vogels. Om zich te verdedigen, kan de spin bijten of snel veel spinrag produceren om aanvallers af te schrikken.

Voortplanting en levenscyclus
De voortplanting vindt plaats in het voorjaar en de zomer. Het vrouwtje legt haar eieren in een opgerold blad in een wit zakje met tientallen eitjes, die ze bewaakt en beschermt. Na enige tijd komen de jonge spinnetjes uit en blijven dichtbij hun moeder totdat ze oud genoeg zijn om zelfstandig te leven. De gewone tandkaak heeft een relatief korte levenscyclus van ongeveer een jaar.

De gewone tandkaak is een intrigerende spin die een belangrijke rol speelt in het ecosysteem door het reguleren van insectenpopulaties. Haar unieke jachttechnieken en aanpassingsvermogen maken haar een fascinerend onderwerp voor natuurliefhebbers en biologen.

Jan de Jong